Kıymetli okurlarım sizlerden gelen sorulara cevap verebilmek için bu haftanın konusunu ev hizmetlerinde çalışanlara ayırdım. Keyifli okulamalar dileyerek başlayalım.
Ev hizmetlerinde çalışan temizlikçi, çocuk veya yaşlı bakıcısı gibi yardımcıların bir gün bile çalışsa sigorta yapılması gerekiyor.Bu kişilerin sigorta kapsamına alınması hem yasal bir zorunluluk hem de emeklilik yolunu açan önemli bir fırsat olarak karşımıza çıkıyor.Ancak prim ödemeleri, çalışma süresine göre farklılık gösteriyor.
Ev hizmetlerinde çalışanların sigortalılığı 5510 sayılı Kanuna’na eklenen EK 9ncu madde ile düzenlendiğinden, primleri EK9 açıklamasıyla yatırılmaktadır.Bu nedenle ev hizmetlerinde çalışanlar EK 9 çalışanı olarak adlandırılmaktadır.
01 Nisan 2015 tarihinden itibaren ev hizmetlerinde sigortalı çalıştıranlar hakkında bu işlerin ay içinde 10 günden az ve 10 günden fazla yapılıp yapılmadığına göre işlem yapılmaktadır.
Ayda 10 gün ve üzerinde çalışanların primleri işverenleri tarafından kolay işverenlik uygulamaları çerçevesinde ödenecektir. Bu kişiler hakkında 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalılara ilişkin hükümler uygulanır.
Ev hizmetlerinde ayda 10 gün ve üzeri çalışan sigortalılar için her ay aylık prim ve hizmet belgesi ya da muhtasar ve prim hizmet beyannamesi verme zorunluluğu bulunmamaktadır.Kolay işverenlik uygulaması kapsamında bildirimi yapılan gün sayısı ve prime esas kazanç bilgileri esas alınarak prim tahakkukları otomatik oluşur.
Ayda 10 günden az çalışanlar iş kazası ve meslek hastalığı yönünden sigortalı sayılarak, primleri çalıştıran kişi tarafından ödenecektir. Evinde ayda 10 günden az süre ile sigortalı çalıştıranlar bu kişiler için çalıştırdıkları her bir gün için asgari ücretin günlük tutarının % 2’si oranında iş kazası ve meslek hastalığı primi ödeyecektir. Bu şekilde çalışanların sigortalılık tescili, çalışan ve çalıştıran imzalarını da ihtiva eden ve en geç çalışmanın geçtiği ayın sonuna kadar Kuruma verilmesi gereken örneği Kurumca hazırlanacak belgenin Kuruma verilmesi ile sağlanır. Sigortalılık başlangıcında bu belge üzerinde çalışma başlangıcına dair kayıtlı en eski tarih esas alınır. Bunlar hakkında hastalık sigortası hükümleri uygulanmaz.
Ancak bu kişiler kendileri için ödenen primin otuz katının %32,5 oranında ek prim ödeyerek 4/a sigortalılarına sağlanan tüm haklardan yararlanabilirler.
Ay içinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı(öreneğin: bir ay içerisinde toplam 70 saat çalışan bir işçi için 70 saat / 7,5 saat = 9 gün şeklinde hespalanarak)10 günden az olanlar, adlarına ödenen priminin ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar aynı kazancın otuz katının %32,5 oranında prim ödeyebilir. Bunun %20’si malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları, %12,5’i genel sağlık sigortası primidir. Bu süre içinde ödenmeyen primin ödenme hakkı düşer. Ödenen primler 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalılık sayılır.
Yargıtay, kararlarında ev hizmetlerinde çalışanlara yönelik bazı meslekleri icra eden işçiler yönünden ayrıma gidilmiştir. Genel olarak; aşçı, uşak, temizlikçi gibi işleri yapanlar ev hizmetlisi olarak tanımlamış, 4857 sayılı Kanun kapsamı dışında bırakılan bu hizmetleri gören kimselerle bunları çalıştıranlar arasındaki hukuki ilişkilere Borçlar Kanunu’nun hizmet sözleşmesine ilişkin hükümlerinin uygulanacağı değerlendirilmiştir.(Yarg. 22.H.D. 26.01.2017, E. 2016/30630, K. 2017/1090 )
Ev hizmetleri, evde gündelik yaşamın gerektirdiği; temizlik, yemek, çamaşır, ütü, çocuk bakımı, mürebbiyelik gibi işler olarak kabul görmüştür. Ev hizmetleri çalışanları ise uşak, kahya, hizmetçi, temizlikçi, aşçı, çocuk bakıcısı, bahçıvan, şoför, bekçi, hayvan bakıcısı gibi evin gündelik işleyişine dair faaliyetleri yürüten kişiler olarak kabul edilmiştir.( Yargı. 10. H.D. 09.03.2017, E. 2017/799 K. 2017/1931)
Bu kararlar ışığında;
- Evde hastaya bakan hasta bakıcı ya da hemşire,
- Çocuk bakıcısı,
- Ev bekçisi olarak çalışanlar İş Kanunu’na tabidir.
Bunun dışında temzilikçi bahçıvan, uşak ve aşçı olarak çalışanlar İş Kanunu’na tabi değildir.Dolayısıyla;
İş Kanunu’na tabi olarak ev hizmetlerinde çalışanlar için kıdem tazminatı hakkı da olacaktır.Ancak kıdem tazminatı almak bazı şartlara bağlanmıştır ve bu şartlar sağlanmadan kıdem tazminatı alamaz. Kıdem tazminatı alma şartları şöyle özetlenebilir:
- Ev hizmetlerinde çalışan kimsenin o evdeki kıdemi en az bir yıl olmalı,
- İşin sona ermesi, kıdem tazminatı almayı gerektirecek nedenlerden dolayı olmalıdır.
Ev hizmetlerinde çalışanlar Kanun’un aradığı en az 30 çalışan koşulunu sağlayamadıkları için işe iade davası açamazlar.
Ancak ev hizmetlerinde belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışanlar çalıştıkları süre ile orantılı olarak ihbar tazminatı talep edebilirler.
Belirli süreli hizmet akdi ile çalışanlar ise iş akdinin belirlenen süreden önce işveren tarafından sonlandırılması halinde bakiye süre ücreti talep edebileceklerdir.
Mutlu haftalar…
