Kıymetli okurlarım bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılanlar kıdem tazminatına hak kazanır mı? sorularının çoğalması bu haftaki bu konumuzun belirlenmesini sağlamıştır.
1111 sayılı Askerlik Kanunu’nun geçici 55nci maddesinin “bedelli askerlik hükümlerinden yararlananlar görevli oldukları kurum ve kuruluşlardan ücretsiz izinli sayılırlar” hükmü gereğince uzunca bir süre Yüksek Mahkeme tarafından bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılan çalışanların kıdem tazminatına hak kazanamayacakları doğrultusunda kararlar verilmişti.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 120nci maddesiyle yürürlükte kalan 1475 sayılı Kanunun 14ncü maddesi, bir işçinin askerlik görevi nedeniyle işten ayrılması durumunda kıdem tazminatına hak kazanacağını açıkça belirtmektedir. Bu maddenin ilgili kısmında, “Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla iş sözleşmesini fesheden işçi kıdem tazminatına hak kazanır” ifadesi yer almaktadır. Kanunun lafzı gereği askerlik nedeniyle iş akdinin sonlanması hali kıdem tazminatına hak kazanma koşullarından biridir.
21 günlük bedelli askerlik nedeniyle işyerinden ücretsiz izin alamayan, askerlik nedeniyle iş akdini sonlandıran çalışanlar için ise İş Kanunu’nun lafzına rağmen askerlik nedeniyle işten ayrılan işçinin kıdem tazminatına hak kazanacağı hususunda ayrımcılık yaşanmaktaydı.
26.06.2019 tarihinde 7179 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesiyle 1111 sayılı Askerlik Kanunu yürüklükten kaldırılmıştır. 7179 sayılı Kanun’un 9ncu maddesinde bedelli askerlik konusu açıklama bulmuştur. Madde metninde; “İstekli ve askerliğe elverişli olanlardan Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyacı dikkate alınarak Bakanlıkça belirlenecek sayıda yükümlü, 240.000 gösterge rakamının ödemenin yapıldığı gün geçerli olan memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak bedel tutarını silahaltına alınmadan önce Bakanlıkça belirlenecek sürede peşin ödemeleri ve bir aylık temel askerlik eğitimini tamamlamaları hâlinde askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılırlar.” Şeklinde açıklama getirilmiştir. Böylelikle bedelli askerlik de Kanunun lafzı gereği ücretsiz izin statüsünden çıkarılarak askerlik olarak kabul görmeye başlamıştır.
Zorunlu askerlik ve bedelli askerlik uygulamaları arasında işten ayrılma, tazminat ve işe geri dönüş hakkı açısından bazı farklılıklar bulunmaktadır.
Zorunlu askerlikte, işçi askere çağrıldığında, yasal olarak iş akdini sona erdirme hakkına sahip olmaktadır. Zorunlu askerliğin tüm süreçlerinde; işçinin kıdem tazminatı hakkı, kullanılmamış yıllık izin ücretlerinin ödenmesi ve askerlik sonrası işe dönüş hakkı yasalarla koruma altındadır.
Bedelli askerlikte ise bazı karışıklıklar çıkabilmektedir. Eskiden, bedelli askerliğin “herkes için zorunlu” bir görev gibi algılanmamasından dolayı bazı işverenler kıdem tazminatı ödemek istemiyordu. Ancak 2019 sonrasında yapılan düzenlemeler ve özellikle Yargıtay kararları ile, bedelli askerlik de askerlik hizmeti sayılmakta ve işçinin çalışma hakları açısından zorunlu askerlikle aynı statüde görülmektedir. Yani bedelli askerlik için de işçi; iş akdini feshedebilmekte, kıdem tazminatına ve diğer haklarına sahip olabilmektedir.
Askerlik, işçiye iş sözleşmesini sona erdirme hakkı tanıyan geçerli bir sebeptir. 1475 sayılı İş Kanunu’nun yürürlükteki 14. maddesi uyarınca, askerlik nedeniyle işten ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Buradaki temel koşul, işçinin aynı iş yerinde en az 1 yıl süreyle çalışmış olmasıdır.
Bazı işverenler, silüs belgesi sunulmadan kıdem tazminatı ödemek istemeyebilir. Ancak mevzuat, sadece “askerlik hizmetinin belgelendirilmesini” yeterli görmektedir. Bu da sevk belgesiyle sağlanabilir.
Sevk belgesi sunulmadan yapılan işten ayrılmalarda, işçi haklı gerekçeyi ispatlayamazsa kıdem tazminatı hakkını kaybedebilir. Bu nedenle belgesiz ayrılmayı önermiyoruz. Uygulamada Yargıtay, işten ayrılış ile askerlik tarihi arasında 3-5 aylık bir makul süre bırakılmasını yeterli görmektedir.
2025 yılı itibarıyla askerlik, özellikle bedelli askerlik yoluyla iş hayatını etkileyen önemli bir durum olmaya devam ediyor. Eğer siz de askere gitmeyi planlıyor ve işten ayrılmayı düşünüyorsanız;
Askerlik nedeniyle işten ayrılacağı işverene yazılı bir fesih dilekçesi ile bildirmelidir.
Dilekçeye askerlik sevk belgesi (celp kâğıdı) eklenmelidir.
Dilekçede kıdem tazminatı talebi açıkça belirtilmelidir.
İşten çıkış kodunun da doğru girilmesi şartlarının birlikte gerçekleşmesi halinde kıdem tazminatınızı ve işsizlik ödeneğinizi kaybetmeden bu süreci güvenle tamamlayabilirsiniz.
Özetle; artık muvazzaf askerlik ile bedelli askerlik arasında bir fark bulunmaksızın askerlik nedeniyle işten ayrılan erkek işçiler kıdem tazminatına hak kazanabilmektedir.
Hayırlı teskereler…
